Η Εκπαίδευση στην πατρίδα μας παρέχεται από τα δημόσια ή ιδιωτικά σχολεία και τα φροντιστήρια. Αυτό συνέβαινε σε όλες τις εποχές με διάφορες μορφές. Παλιά η άρχουσα τάξη επιφύλασσε στον εαυτό της ακριβούς ιδιωτικούς διδασκάλους και για του υπόλοιπους τίποτε ή κάποιο εκκλησιαστικό σχολείο.

Η Δημόσια Εκπαίδευση είναι κοινωνική κατάκτηση και λειτουργεί προς όφελος κυρίως των κατωτέρων κοινωνικών στρωμάτων.

 Η λεγόμενη παραπαιδεία (όρος αισχρός και υποτιμητικός) είναι παιδεία που παρέχεται παράλληλα με τα σχολεία συνήθως συμπληρωματικά αλλά ενίοτε ανταγωνιστικά υποκαθιστώντας τα. 'Όλα εξαρτώνται από την ισχύ που εμφανίζεται στο δίπολο σχολείο-φροντιστήριο.

Η φροντιστηριακή παιδεία υπάρχει μόνο όταν υπάρχουν πόροι για να την χρηματοδοτήσουν. Συγκεκριμένα όταν υπάρχει πλεονάζον εισόδημα. Βέβαια για την προσφυγή σε αυτήν προτάσσεται η δικαιολογία της αναξιοπιστίας του σχολείου. Εν τούτοις σε αυτήν προσφεύγουν και μαθητές σχολείων που λειτουργούν ικανοποιητικά (πολλά δημόσια διάσπαρτα στην Ελλάδα και μερικά ιδιωτικά). Αντίθετα παρατηρούνται περιπτώσεις μαθητών που τα καταφέρνουν μία χαρά με τα μαθήματα που προσφέρει το δημόσιο σχολείο συν της ενισχυτικής. Κυρίως περιπτώσεις φτωχών μαθητών και δή οικονομικών μεταναστών. Στη δεκαετία του 60 και στις αρχές της δεκαετίας του 70 παρά το γεγονός ότι το σχολείο ήταν εντελώς αναντίστοιχο με τις εισαγωγικές εξετάσεις (η ύλη ήταν "άπασα η διδακτέα") οι μαθητές κατέφευγαν στα φροντιστήρια στις τελευταίες μόνο τάξεις (μάλιστα τα παιδιά των επαρχιών μόνο το καλοκαίρι). Ο λόγος: δεν υπήρχε η δυνατότητα να πληρωθούν περισσότερα δίδακτρα.

Η Ελληνική κοινωνία υιοθετεί την φροντιστηριακή παιδεία όχι μόνο γιατί μπορεί να την πληρώσει αλλά και διότι δεν επιθυμεί να μοχθήσει. Ενώ στην εποχή μας υπάρχουν εξαιρετικές δυνατότητες μελέτης (μεγάλη ποικιλία βοηθημάτων, βιβλιοθήκες, διαδίκτυο) επιζητείται αγωνιωδώς το δεκανίκι του φροντιστή που με την δουλειά του θα υποκαταστήσει την προσωπική εργασία. Δεν είναι τυχαίο ότι τα μεγάλα φροντιστήρια τείνουν να αυξάνουν τις ώρες διδασκαλίας εις βάρος της ατομικής μελέτης. Οι νεοέλληνες στέλνουν τα παιδιά τους φροντιστήριο για τους ίδιους λόγους που δεν καθαρίζουν μόνοι τα σπίτια τους δεν σιδερώνουν μόνοι τους τα ρούχα, πάνε γυμναστήριο, καταφεύγουν σε ψυχολόγους και τρώνε έξω: Αγοράζουν τη λύση των προβλημάτων τους από άλλους. Ακόμη και στο μεγάλωμα των παιδιών τους.

  Η Ελληνική οικογένεια αγοράζει όσο περισσότερες και όσο καλλίτερες φροντιστηριακές υπηρεσίες μπορεί. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι να συμπληρωθούν τα κενά του σχολείου όπως κατά κόρον αναφέρεται. Αλλά γιατί το δικό της παιδί πρέπει να βρεθεί μπροστά από τα άλλα παιδιά για την δική του εξασφάλιση. Ει δυνατόν χωρίς κόπο.

Η φροντιστηριακή παιδεία έχει κατά καιρούς στελεχωθεί με λαμπρούς επιστήμονες και δασκάλους (ιδίως την εποχή που ο έλεγχος των κοινωνικών φρονημάτων δεν έδινε άλλη διέξοδο σε αριστερούς εκπαιδευτικούς). Ενδεικτικά αναφέρω μερικά ονόματα μαθηματικών του παρελθόντος που λάμπρυναν τον φροντιστηριακό χώρο: Φερεντίνου, Σαββαϊδης, Κανέλλος, Μαντάς, Μάγειρας, Ντάνης, Κισκύρας, Ιωαννίδης, Καζαντζής, Λιβέρης, Ανάγνος και άλλο και άλλοι. Αποφεύγω να αναφέρω νεώτερους για προφανείς λόγους. Όμως εξίσου σημαντικοί δάσκαλοι και επιστήμονες στελέχωσαν και τα σχολεία και θα μπορούσαμε να παραθέσουμε ένα όμοιο εκτενή κατάλογο. Με τίποτε όμως δε μπορούμε να πούμε ότι η φροντιστηριακή εκπαίδευση συγκέντρωνε όλη την αφρόκρεμα των δασκάλων. Ούτε παλαιότερα όταν η φροντιστηριακή καριέρα ήταν ελκυστική ούτε τώρα που οι όροι έχουν αντιστραφεί υπέρ της καριέρας στα σχολεία.

'Όπως είναι γνωστό η δημόσια εκπαίδευση, κύριος παροχέας σχολικής εκπαίδευσης, έχει αφεθεί προ πολλού στην τύχη της. Και δεν μιλώ για την υποχρηματοδότηση ζήτημα σημαντικό μεν αλλά δευτερεύον αλλά για την απουσία κάθε ενίσχυσης και ελέγχου. Από το 1982 (οπότε το ΠΑΣΟΚ θεώρησε ότι Σοσιαλισμός και αξιολόγηση είναι πράγματα ασυμβίβαστα) έως σήμερα (που μετά την παλινόρθωση του Καπιταλισμού η Νέα Δημοκρατία αντιλαμβάνεται την αξιολόγηση ως προώθηση των "δικών μας παιδιών") ο καθένας μπορεί να κάνει ότι θέλει και όπως το θέλει. Ενώ έχουμε επανανομοθετημένη την αξιολόγηση από την εποχή του Ευθυμίου ουδείς επιχειρεί να την εφαρμόσει ή να εφαρμόσει κάτι ανάλογο. Τα σχολεία σε αντίθεση με τα φροντιστήρια δε μπορούν να επιλέξουν το προσωπικό τους. Το ποιος θα έλθει να διδάξει έχει να κάνει με πόσα παιδιά έχει ή το πόσο μακριά ήταν πριν και όχι με το πόσο καλός είναι. Ότι πετυχαίνει η δημόσια εκπαίδευση το πετυχαίνει χάρις τον πατριωτισμό και το μεράκι των δασκάλων της. Και πολλές φορές ανταγωνίζεται όχι απλώς αξιοπρεπώς αλλά και με εμφανή ανωτερότητα την ακριβοπληρωμένη εκπαίδευση σε ιδιωτικά σχολεία ή φροντιστήρια. Και δεν αναφέρομαι μόνο στο ακαδημαϊκό μέρος του ζητήματος (που τμήμα του υπό μορφή προγύμνασης αποτελεί τη μοναδική ενασχόληση των φροντιστηρίων) αλλά και στην όλη παιδεία και πολιτισμό. Υπάρχουν καθηγητές που κάνουν εκπληκτικά πράγματα. Και μόνο για την προσφορά των καθηγητών της περιφέρειας μου να αναφερθώ μπορώ να μιλάω ώρες. Και εδώ αξίζει να σημειώσουμε, για να μην ξεχνιόμαστε, ότι παρά την λειτουργία της αγοράς κυκλοφορούν και στα φροντιστήρια πλείστοι κακοί και αμαθείς καθηγητές. Ποτέ μου δεν κατάλαβα τέλος πάντων τι το σπέσιαλ έχει ένας μέτρια διαβασμένος μαθηματικός που επαναλαμβάνει τυφλοσούρτες "μεθοδολογίας" ή μία εκθεσού φιλόλογος που μηρυκάζοντας το υλικό επιφυλλίδων από τα Κυριακάτικα φύλλα δίνει απαντήσεις επί παντός επιστητού.

Ενώ όλοι κόπτονται για το δημόσιο σχολείο ελάχιστοι είναι εκείνοι που βγαίνουν να το υποστηρίξουν. Ακόμη λιγότεροι εκείνοι που είναι διατεθειμένοι να βάλουν πλάτη για να το βοηθήσουν εμπράκτως. Επιπλέον το δημόσιο σχολείο προσπαθεί να υπερασπισθεί αξίες που πλείστοι προβεβλημένοι αντιστρατεύονται:

-Προσπαθεί να διδάξει εντιμότητα εν μέσω χρηματιζομένων.

-Προσπαθεί να διδάξει το λόγο και την αξία του επιχειρήματος και βγαίνει ό άλλος και σου λέει "προτιμώ τις μολότωφ από τον καναπέ".

-Πασχίζει να διδάξει την αξία της προσπάθειας και κάποιος αρχηγός κόμματος προτρέπει τους μικρούς μαθητές να αντιγράφουν.

-Επιχειρεί να καλλιεργήσει την αγάπη στην Πατρίδα και οι άλλοι οργανώνουν αντιπατριωτικές ημερίδες.

-Αγωνίζεται να καλλιεργήσει κάποια αισθητικά κριτήρια και απέναντι του ορθώνονται οι τηλεοπτικές χυδαιότητες.

-Διδάσκει ποίηση και αίφνης ένας υπουργός,του Πολιτισμού μάλιστα, αποκαλεί τους ποιητές "λαπάδες".

-Σπεύδει να δείξει την αξία του αλλά μεγαλόσχημοι πολιτικοί, και ηγέτιδος αγωνιστικών προδιαγραφών μη εξαιρουμένης, δείχνουν εμφανώς την προτίμηση τους για τα ιδιώτικά σχολεία.

-Αγωνιά να μείνει ανοικτό για να τα κάνει όλα αυτά και η ΟΛΜΕ μαζί με τα κόμματα της λεγόμενης αριστεράς αβαντάρει τις καταλήψεις.

Πρόκειται για μία άνιση, αλλά όχι απέλπιδα θα προσέθετα, προσπάθεια που πολλοί από μας στα δημόσια σχολεία συνεχίζουμε περίπου με θρησκευτική πίστη. Ελπίζω ότι θα προλάβω να δω ένα δημόσιο σχολείο που να περιβάλλεται από την κοινωνία με στοργή, απαιτήσεις, αυστηρότητα και προπάντων , υπευθυνότητα.

Διότι η υπευθυνότητα είναι είδος ουσιώδες εν ανεπαρκεία. Μου είναι αδύνατον να απαριθμήσω τι μπούρδες έχω ακούσει για την εκπαίδευση από τα πλέον επίσημα χείλη. Εκλιπών και κατά τα άλλα αξιόλογος πολιτικός στο πέρασμα του από το Υπουργείο Παιδείας μίλαγε για χρηματιζόμενους καθηγητές αλλά δεν παρέπεμψε ούτε έναν στο πειθαρχικό συμβούλιο. Άλλος πρώην φροντιστής υφυπουργός μας διαβεβαίωνε με τυμπανοκρουσίες ότι με την έναρξη της χρονιάς θα έχουμε όλο το προσωπικό. Μάλιστα κάναμε κατανομή από τον Ιούνιο. Ο μαθηματικός που μας έλλειπε κατέφθασε τέλη Νοεμβρίου! Άλλος, αρχηγός και αυτός, σηματοδότησε το πέρασμα του από το ΥΠΕΠΘ με το όραμα της καλλιέργειας καννάβεως στα μπαλκόνια. Και μπέρδεψε τόσο πολύ την εγκύκλιο για το κάπνισμα που ψαχνόμαστε να βρούμε φόρμουλα να απαγορέψουμε στους πιτσιρικάδες να καπνίζουν τσιγάρα και μπάφους. "5% του ΑΕΠ για την Παιδεία" αλαλάζουν οι διάφοροι και καμώνονται ότι δεν ξέρουν ότι έτσι όπως είναι το σχολείο τα λεφτά που θα ρίξεις μπορεί να πάνε χαμένα. "Σχολείο που να μορφώνει και όχι να εξοντώνει" σου λένε οι λαλίστατοι συνδικαλιστές αλλά δεν εξηγούν πως θα γίνει ομελέτα χωρίς αυγά. "Για άλλη μία φορά φάνηκε η αναξιοπιστία του συστήματος των εξετάσεων" ανέκραζε ο οπαδός της αντιγραφής αρχηγός αμέσως μετά το ατυχές (επαναλαμβάνω: ατυχές) περιστατικό στις εξετάσεις του 2007 στο βαθμολογικό της Θεσσαλονίκης προωθώντας πρόταση να αναλάβουν την επιλογή φοιτητών τα Πανεπιστήμια. Τα ποια; Εκείνα που έβαλαν χέρι στο μισθό του Σημίτη!

Και ας μη γελιόμαστε. Δεν είναι όλες οι κριτικές κατά του δημόσιου σχολείου καλοπροαίρετες. Η πίτα της εκπαίδευσης είναι μεγάλη και πέριξ αυτού ενεδρεύουν συμφέροντα και βλέψεις που η ικανοποίηση τους περνάει μέσα από την κατασυκοφάντηση του. Και αυτό μπορεί να ισχύσει σε όλες τις κλίμακες: Από τις μεγάλες εκπαιδευτικές φάμπρικες ως το συνοικιακό φροντιστήριο της γωνίας. Όχι πάντα, να εξηγούμαστε, αλλά ούτε σπάνια.

Εν κατακλείδι ο καθείς εφ΄ω ετάχθη. Ήτοι ανάλογα με τις επιθυμίες και τα κότσια του μπορεί να επιλέξει εργασιακό χώρο. Και να δουλέψει προσφέροντας. Υπάρχουν καλοί συνάδελφοι και στα σχολεία και στα φροντιστήρια. Οι άλλοι απλώς περισσεύουν. Έτσι απλά.